خانه » دانشنامه » آموزشی » رشته حسابداری » حسابداری محیط زیست

حسابداری محیط زیست

امتیاز شما به این پست !

338486 uoxRClP4 - حسابداری محیط زیست

حسابداری محیط زیست

حسابداری زیست محیطی(حسابداری سبز) شامل مجموعه فعالیت‏هایی‏ است که موجب افزایش توان سیستم‏های حسابداری در جهت شناسایی،ثبت و گزارشگری آثار ناشی از تخریب و آلودگی زیست محیطی می‏شود.
حسابداری زیست محیطی مبتنی بر تلفیق زیست محیطی‏ به عنوان یک منبع سرمایه و لحاظ کردن هزینه‏های‏ زیست محیطی به عنوان یکی از هزینه‏ های قابل قبول در فرآیندهای اقتصادی و محاسباتی است.

حسابداری زسیت محیطی یا حسابداری محیط زیست (حسابداری سبز) می تواند یک افته خاص د حسابداری (کیس استادی case studyدر حسابداری) باشد .

برای دریافت اطلاعات بیشتر به ادامه مطلب بروید .

چکیده
در این مقاله حسابداری زیست محیطی(Environmental Accounting)،انواع آن، سودمندی و فرآیند تسهیم هزینه آن مورد بررسی قرار گرفته است.
نتایج این بررسی نشان می‏دهد حسابداری‏ زیست محیطی می‏تواند در شرکت‏های بزرگ و کوچک، صنایع مختلف،بخش‏های تولیدی و یا خدماتی و در مقیاس‏های بزرگ یا کوچک و براساس روشی منظم و سیستماتیک و براساس مبانی مورد نیاز حتی در روش‏های‏ پیشرفته‏ای نظیر هزینه‏یابی بر مبنای فعالیت،مدیریت‏ بر مبنای فعالیت،مدیریت کیفیت جامع و فرآیند مهندسی‏ مجدد به کار گرفته شود.
همچنین،بررسی مزبور نشان می‏دهد امروزه عملکرد زیست محیطی یکی از عوامل خیلی مهم در ارزیابی‏ موفقیت شرکت‏هاست و توجه به فرآیندها و محصولات‏ منطبق با شرایط زیست محیطی،مزایای رقابتی بسیار مهمی‏ برای شرکت‏ها به‏وجود می‏آورد.
واژه‏های کلیدی:حسابداری زیست محیطی،هزینه‏های‏ قانونی،هزینه‏های اختیاری،هزینه‏های اجتماعی.
مقدمه
در عصر حاضر،با توجه به وجود برخی از محدودیت‏های زیست محیطی به‏ویژه در تجارت جهانی و تنگ شدن عرصه رقابت،همگان بر این موضوع توافق دارند که مدیران واحدهای تجاری تحت فشار فزاینده‏ای هستند که‏ نه تنها باید هزینه‏های عملیاتی را کاهش دهند،بلکه باید تاثیرات زیست محیطی حاصل از فعالیت‏های عملیاتی خود را نیز به حداقل برسانند.این اعمال فشار از طرف گروه‏هایی‏ نظیر سهامداران،دولت،رسانه‏های گروهی، مصرف‏کنندگان،سرمایه‏گذاران و دیگر سازمان‏ها اعمال‏ می‏شود.
شرکت‏ها برای کاهش تاثیرات زیست محیطی، فعالیت‏های عملیاتی خود چاره‏ای به جز این ندارند که‏ اطلاعات مربوط به هزینه‏های زیست محیطی را نیز در حساب‏ها و تصمیمات خود وارد کنند.
مطالعات اخیر نشان می‏دهد که با وجود اندازه و اهمیت‏ خیلی زیاد هزینه‏های زیست محیطی،این هزینه‏ها توسط مدیران نادیده گرفته شده‏اند،زیرا اطلاعات ارائه‏شده‏ توسط سیستم حسابداری سنتی در این زمینه،عموما ناقص، غیرقابل فهم و نامربوط بوده است.
حسابداری زیست محیطی،سازمان را به ابزاری مجهز می‏کند که در سیستم حسابداری سنتی تجدیدنظر کرده و آن‏ را به گونه‏ای اصلاح نماید که بتواند اطلاعات مربوط به‏ هزینه‏های زیست محیطی را پردازش و به گونه‏ای مناسب‏ گزارش و در اختیار مدیران قرار دهد.
سیستم حسابداری زیست محیطی،مبتنی بر اندیشه‏ تحول حسابداری کلاسیک و تکمیل آن است.در این راستا، باید هزینه‏های ناشی از آلودگی و رفع آن به عنوان تابعی از تولید یا خدمات محاسبه شود.حسابداری زیست محیطی‏ می‏تواند حلقه ارتباطی بین مدیران زیست محیطی و حسابداران ایجاد و هر دو گروه را تشویق کند که با کار در کنار یکدیگر به سویی حرکت کنند که در آینده،هم عملکرد مالی‏ و هم عملکرد زیست محیطی شرکت بهتر شود.
حسابداری زیست محیطی؟
حسابداری زیست محیطی شامل مجموعه فعالیت‏هایی‏ است که موجب افزایش توان سیستم‏های حسابداری در جهت شناسایی،ثبت و گزارشگری آثار ناشی از تخریب و آلودگی زیست محیطی می‏شود.
حسابداری زیست محیطی مبتنی بر تلفیق زیست محیطی‏ به عنوان یک منبع سرمایه و لحاظ کردن هزینه‏های‏ زیست محیطی به عنوان یکی از هزینه‏های قابل قبول در فرآیندهای اقتصادی و محاسباتی است.
هدف حسابداری زیست محیطی،فراهم آوردن‏ اطلاعاتی است که برای ارزیابی عملکرد،تصمیم‏گیری، کنترل و گزارشگری به مدیران یاری می‏رساند.
حسابداری زیست محیطی بر مفاهیم اقتصادی و زیست محیطی بنا شده و به دلیل عدم استفاده از ارزش‏های‏ مبتنی بر بازار،کاربرد آن مستلزم ایجاد تغییر در فرهنگ‏ است.حسابداری زیست محیطی،بخشی از این تغییرات را در سازمان وسیع‏تر از آن در جامعه ارائه می‏کند و با ارائه‏ شناخت اساسی بیشتر و مشارکت در فعالیت‏های کاری‏ روزانه،به تعیین هدف توسعه مستمر به عنوان رویکردی‏ خاص،کمک می‏کند.(خوش‏طینت،1385)
دلایل سودمندی حسابداری زیست محیطی
شرکت‏های تولیدی و خدماتی،انواع مختلفی از هزینه‏ها را متحمل می‏شوند.هزینه‏های زیست محیطی نیز یکی از این هزینه‏هاست.عملکرد زیست محیطی،یکی از عوامل‏ بسیار مهم در ارزیابی موفقیت شرکت است.هزینه‏ها و عملکرد زیست محیطی شرکت به دلایل زیر،شایسته بذل‏ توجه خاص مدیریت هستند:
بسیاری از هزینه‏های زیست محیطی را می‏توان‏ با استفاده از تصمیم‏گیری‏های تجاری بهتر،سرمایه‏گذاری در فن‏آوری‏های سازگارتر با زیست محیطی(صنایع سبز)و طراحی دوباره فرآیندها و محصولات تولیدی به‏طور قابل‏ ملاحظه‏ای کاهش داد و یا اصلا آنها را حذف کرد.زیرا، برخی از این هزینه‏ها ممکن است هیچ ارزش افزوده برای‏ سیستم و یا محصول ایجاد نکنند.
مدیریت بهتر هزینه‏های زیست محیطی می‏تواند عملکرد زیست محیطی شرکت را نیز بهبود بخشیده و(از طریق کاهش آلودگی و حفظ سلامت عمومی)،مزایای قابل‏ ملاحظه‏ای را برای جامعه به همراه داشته باشد.
درک درست هزینه‏های زیست محیطی و اطلاع از عملکرد زیست محیطی فرآیندها و محصولات تولیدی‏ می‏تواند بهایابی درست و صحیح و همچنین قیمت‏گذاری‏ محصولات را بهبود بخشیده و به شرکت‏ها در طراحی فرآیند و محصولات سازگارتر با زیست محیطی یاری‏ رساند.
ثابت شده است با توجه به فرآیندها و محصولات‏ تولیدی منطبق با شرایط زیست محیطی بهتر،مزایای رقابتی‏ برای محصولات شرکت در میان مشتریان ایجاد می‏کند.
اصطلاح حسابداری زیست محیطی سه معنی مجزا دارد .
حسابداری درآمد ملی
حسابداری درآمد ملی،مقیاسی از اقتصاد کلان است که‏ می‏تواند اطلاعاتی در مورد اندازه،کیفیت و ارزش منابع‏ مصرف‏شده ملت و یا یک قوم،برای هر دو گروه منابع قابل‏ تجدید و غیرقابل تجدید ارائه کند.اصطلاح حسابداری‏ زیست محیطی ممکن است به این زمینه از اقتصاد ملی اشاره‏ داشته باشد.در این زمینه حسابداری زیست محیطی، حسابداری منابع طبیعی نیز نامیده می‏شود.واژه‏ حسابداری منابع طبیعی پس از وارد کردن جنبه‏های‏ زیست محیطی در سیستم حساب‏های ملی مطرح می‏شود.
حسابداری مالی
حسابداری مالی،شرکت را قادر می‏سازد تا گزارش‏های‏ مالی را برای استفاده سرمایه‏گذاران،اعتباردهندگان و دیگر گروه‏ها تهیه کند.شرکت‏ها از طریق گزارش‏های فصلی یا سالانه،اطلاعاتی در مورد وضعیت مالی و عملکرد شرکت‏ برای استفاده عموم ارائه می‏کنند.مبنای تهیه این نوع‏ گزارش‏ها،اصول پذیرفته شده حسابداری (GAAP) است.حسابداری زیست محیطی در این زمینه به برآورد بدهی‏های زیست محیطی و هزینه‏های قابل ملاحظه آن(از نظر مالی)و گزارشگری عمومی آنها اشاره دارد.
حسابداری مدیریت
حسابداری مدیریت،فرآیند شناسایی،گردآوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات برای اهداف درون سازمانی است. اطلاعات گردآوری شده در سیستم حسابداری مدیریت‏ برای برنامه‏ریزی،ارزیابی عملکرد و مقاصد کنترلی به‏کار برده می‏شود.برخلاف حسابداری مالی که متاثر از اصول‏ پذیرفته شده حسابداری است،حسابداری مدیریت‏ براساس نیاز و هدف به‏کارگیری آن در شرکت‏های مختلف، متفاوت است.
حسابداری زیست محیطی در زمینه حسابداری‏ مدیریت به استفاده مدیران از اطلاعات مربوط به هزینه‏ها و عملکرد زیست محیطی شرکت برای گرفتن هزاران تصمیم‏ تجاری اشاره دارد.
حسابداری مدیریت زیست محیطی،زیرمجموعه‏ای از حسابداری زیست محیطی است.این مفهوم به‏طور عام برای‏ فراهم کردن اطلاعات برای تصمیم‏گیری درون سازمانی‏ استفاده می‏شود،اگچه اطلاعات حاصل شده می‏تواند برای اهداف دیگری مانند گزارشگری برون سازمانی نیز به‏ کار رود.
اتحادیه بین‏المللی حسابداری،حسابداری مدیریت‏ زیست محیطی را به شرح زیر تعریف کرده است: “حسابداری مدیریت زیست محیطی به معنی مدیریت‏ زیست محیطی و عملکرد اقتصادی از طریق اجرا و توسعه‏ سیستم‏ها و روش‏های مناسب مربوط به زیست محیطی‏ است که ممکن است شامل گزارشگری و حسابرسی در بعضی از شرکت‏ها شود.حسابداری مدیریت زیست محیطی‏ معمولا شامل هزینه‏یابی چرخه عمر،ارزیابی سودها و برنامه‏های راهبردی برای مدیریت زیست محیطی می‏شود”.
حسابداری زیست محیطی در زمینه حسابداری‏ مدیریت،خدماتی را به مدیران واحد تجاری ارائه می‏کند. مدیریت می‏تواند در تعدادی از تصمیمات داخلی خود به‏ شرح زیر،از اطلاعات حاصل از حسابداری زیست محیطی‏ بهره‏مند شود:
طراحی محصول
طراحی فرایند تولید
ارزیابی عملکرد
سرمایه‏گذاری در دارایی‏های ثابت
کنترل هزینه‏ها
مدیریت ضایعات
هزینه‏های زیست محیطی
واژه بهایابی زیست محیطی،حداقل به دو جنبه مهم‏ اشاره دارد:
1-هزینه‏هایی که به‏طور مستقیم فعالیت‏های مالی شرکت را تحت تاثیر قرار می‏دهند.این هزینه‏ها،هزینه‏های‏ خصوصی،خاص شرکت یا داخلی نامیده می‏شوند.
2-هزینه‏های منحصربه‏فرد زیست محیطی که شرکت‏ها مسئول آنها نیستند و هیچ پیامد اقتصادی مستقیمی برای‏ فعالیت‏های مالی شرکت ندارند.این هزینه‏ها،هزینه‏های‏ اجتماعی نامیده می‏شوند.
در این مقاله هزینه‏های داخلی مورد بحث قرار می‏گیرند زیرا،این هزینه‏ها نوعا در شرکت‏هایی وجود دارند که از حسابداری زیست محیطی استفاده می‏کنند.
اگرچه بنگاه‏های انتفاعی هزینه‏هایی را تحت موضوع‏ زیست محیطی متحمل می‏شوند،اما ارائه تصویری از عملکرد زیست محیطی حاوی منافع حاصل از تحمل‏ هزینه‏های مزبور،با توجه به ساختار موجود حسابداری، دشوار است.به همین دلیل،بسیاری از بنگاه‏های انتفاعی‏ هزینه فعالیت زیست محیطی را بدون مقابله با منافع آن به‏ عنوان اقلام هزینه منظور کرده و در گزارشگری مالی به‏ گونه‏ای موثر آنها را افشا نمی‏کنند.افشای هزینه‏های‏ زیست محیطی در راستای حفظ ثروت سهامداران باعث‏ افزایش ارزش بنگاه اقتصادی می‏شود.اگرچه،منافع این‏ هزینه‏ها قابل ارزیابی به ریال نیست اما در عین‏حال،ایجاد تمایز در بنگاه اقتصادی به عنوان یک صنعت سبز را موجب‏ می‏شود و از طریق ایجاد محبوبیت اجتماعی،آثار مفید و موثری بر قیمت سهام این بنگاه‏ها خواهد داشت(کاظم‏زاده‏ ارسی،سال 1382).
شناسایی و تفسیر هزینه‏های زیست محیطی و ارتباط آنها با فرایند تولید محصولات و یا دارایی‏های شرکت برای‏ تصمیم‏های بهینه مدیریت مهم است.رسیدن به هدف‏هایی‏ مانند کاهش مخارج زیست محیطی،افزایش درآمد و بهبود عملکرد زیست محیطی شرکت مستلزم توجه خاص‏ مدیریت به هزینه‏های زیست محیطی جاری و آینده است.
چگونگی تعریف شرکت از هزینه‏های زیست محیطی،به‏ این موضوع بستگی دارد که می‏خواهد از این اطلاعات در چه زمینه‏ای(تسهیم هزینه‏ها،بودجه‏بندی سرمایه‏یی، طراحی محصول و فرآیند تولید و یا دیگر تصمیم‏های‏ مدیریتی)استفاده کند.همچنین،به میزان وسعت این‏ کاربرد نیز بستگی دارد.علاوه بر این،همواره به وضوح‏ مشخص نیست که یک هزینه،جزیی از هزینه‏های‏ زیست محیطی محسوب می‏شود و یا نه.
برخی از هزینه‏ها،تماما در حدود تعریف هزینه‏های‏ محیطی واقع می‏شوند.بنابراین،به عنوان هزینه‏ زیست محیطی شناسایی می‏شوند.اما،برخی دیگر از هزینه‏های ممکن است که تنها قسمتی از آنها جز هزینه‏های‏ زیست محیطی طبقه‏بندی شوند و قسمت دیگر جزء هزینه‏های زیست محیطی نباشند.این موضوع جزء هزینه‏های زیست محیطی محسوب می‏شود یا نه مهم نیست، بلکه هدف،به‏دست آوردن هزینه‏های زیست محیطی‏ مربوط و توجه به آنها در زمان مناسب است.راه‏های‏ مختلفی برای طبقه‏بندی هزینه‏ها وجود دارد.سیستم‏ حسابداری نوعا هزینه‏ها را به عناوین زیر طبقه‏بندی می‏کند:
1-مواد و دستمزد مستقیم
2-سربار کارخانه(هزینه‏های عملیاتی به استثنای مواد و دستمزد مستقیم)
3-توزیع و فروش
4-عمومی و اداری
5-تحقیق و توسعه
هزینه‏های زیست محیطی در شرکت‏های مختلف ممکن‏ است در یکی یا در همه این طبقه‏ها جای گیرند.برای این‏که‏ هزینه‏های زیست محیطی هنگام گرفتن تصمیم‏های مدیریتی‏ بهتر مدنظر قرار گیرند،آنها را به دو دسته تقسیم می‏کنند:
1-هزینه‏های زیست محیطی که به‏طور کلی و عمومی مورد توجه مدیریت قرار می‏گیرند و اصطلاحا به آنها هزینه‏های‏ مستقیم یا عادی گفته می‏شود.
2-هزینه‏های زیست محیطی که ممکن است(به دلیل تلقی آنها به عنوان هزینه‏های سربار و یا تحقیق و توسعه)،مبهم‏ باشند(به خاطر تسهیم نادرست آنها به مراکز هزینه)بد ارایه‏ شوند و یا به سادگی از آنها چشم‏پوشی شود،به این هزینه‏ها اصطلاحا هزینه‏های مخفی‏1،احتمالی‏2،و یا کمتر مشهود3گفته می‏شود.
نمونه‏های زیر از هزینه‏های زیست محیطی است که‏ می‏توانند از نگاه مدیران مخفی و پنهان بمانند از:
هزینه‏های زیست محیطی اولیه‏4:هزینه‏هایی هستند که‏ قبل از شروع فرایند تولید می‏توانند شامل هزینه‏های مربوط به‏ طراحی محصولات و فرآیندهای تولیدی که از نظر زیست محیطی بهتر باشند و یا ارزیابی گزینه‏های مربوط به‏ تجهیزات کنترل آلودگی و…باشند.تحلیل‏گران و مدیران در زمان تمرکز بر هزینه‏های مربوط به بهره‏برداری و اداره‏ سیستم و فرآیند تولید،با تلقی این هزینه‏ها به عنوان سربار و یا هزینه‏های تحقیق و توسعه به راحتی آنها را فراموش‏ می‏کنند.
هزینه‏های زیست محیطی قانونی‏5:هزینه‏هایی هستند که به خاطر پذیرفتن قوانین و مقررات دولتی مربوط به‏ زیست محیطی به شرکت تحمیل می‏شوند.
هزینه‏های زیست محیطی اختیاری‏6:هزینه‏هایی هستند که وقوع آنها در واحد اقتصادی به خاطر رعایت الزامات‏ قانونی زیست محیطی نیست،بلکه خود واحد اقتصادی‏ برای اصلاح زیست محیطی و یا افزایش اعتبار زیست محیطی شرکت در میان مشتریان،آنها را متحمل‏ می‏شود.
هزینه‏های زیست محیطی قانونی و اختیاری هنگام‏ بهره‏برداری و اداره فرآیند تولید و یا یک سری از تجهیزات‏ رخ می‏دهند.به دلیل این‏که اغلب شرکت‏ها به‏طور سنتی‏ هزینه‏های زیست محیطی قانونی و اختیاری را به عنوان‏ سربار تلقی می‏کنند در نتیجه،این هزینه‏ها معمولا هنگام‏ گرفتن تصمیمات تجاری و عملیاتی مورد توجه مناسب‏ مدیران و تحلیل‏گران قرار نمی‏گیرند.
هزینه‏های زیست محیطی
هزینه‏هایی که به خاطر رعایت قوانین و مقررات‏ زیست محیطی بر شرکت تحمیل می‏شوند،به‏طور مشخص‏ هزینه‏های زیست محیطی محسوب می‏شوند.هزینه‏های‏ دیگر مانند هزینه‏های شرکت برای اصلاح و بهبود کیفیت‏ محیط زیست،هزینه‏های مرتبط با تجهیزات کنترل آلودگی‏ محیط زیست،جرایم و مجازات‏های به علت عدم رعایت‏ قوانین و مقررات‏های زیست محیطی محافظت از محیط زیست،نیز به‏طور مسلم هزینه زیست محیطی‏ محسوب می‏شوند.سایر هزینه‏های محافظت از محیط زیست،نیز هزینه محیط زیست محسوب می‏شوند، حتی اگر این هزینه‏ها توسط قانون الزامی نشده باشند.
هزینه‏های دیگری نیز وجود دارد که تعیین این‏که این‏ هزینه‏ها جزء هزینه‏های ریست محیطی محسوب می‏شوند یا نه،مشکل است.برای نمونه،آیا باید هزینه نگهداری‏ تجهیزاتی که از اول به دلیل آلودگی کمتر زیست محیطی، انتخاب شده‏اند را به عنوان هزینه زیست محیطی در نظر گرفت؟آیا باید هزینه تلاش‏های انجام گرفته برای کنترل‏ زمان مجاز نگهداری مواد اولیه و ملزومات تولیدی در قفسه‏های انبار را به عنوان هزینه‏های زیست محیطی در نظر گرفت؟(اگر این مواد اولیه و ملزومات به دلیل تمام شدن‏ عمر مفید آنها فاسد و به عنوان ضایعات دور ریخته شوند باعث آلودگی محیط زیست می‏شوند).
موفقیت حسابداری زیست محیطی به طبقه‏بندی صحیح‏ کلیه هزینه‏های یک شرکت،بستگی ندارد.البته،هدف‏ حسابداری زیست محیطی تامین اطلاعات مربوط برای‏ کسانی است که به این اطلاعات نیاز دارند یا این‏که می‏توانند از این اطلاعات استفاده کنند.
برخی از شرکت‏ها برای طبقه‏بندی هزینه‏هایی که به‏طور قطع و یقین نمی‏توان گفت که هزینه زیست محیطی هستند یا نه،از روش‏های زیر استفاده می‏کنند:
یک قلم هزینه را برای یک هدف خاص به عنوان هزینه‏ زیست محیطی در نظر می‏گیرند،در حالی که همین هزینه را برای‏ یک هدف دیگر هزینه‏های زیست محیطی تلقی نمی‏کنند.
قسمتی از این هزینه و یا فعالیت را به عنوان هزینه‏ زیست محیطی در نظر می‏گیرند.
اگر شرکت تشخیص دهد که بیش از 50 درصد یک قلم‏ هزینه،هزینه زیست محیطی است،برای اهداف حسابداری‏ و مدیریتی کل آن هزینه را به عنوان هزینه زیست محیطی در نظر می‏گیرند.
شرکت‏ها در مورد این هزینه‏ها،آزادی عمل زیادی‏ دارند.آنها می‏توانند هدف و مقصود استفاده از حسابداری‏ محیط زیست را به عنوان مبنا قرار دهند و مشخص کنند که‏ چه هزینه‏هایی باید به عنوان هزینه زیست محیطی تعریف و چگونه باید طبقه‏بندی شوند.
چارچوب مناسب برای حسابداری زیست محیطی
حسابداری زیست محیطی،ابزار انعطاف‏پذیری است‏ که می‏تواند چارچوب‏های مختلفی را پوشش دهد و در مقیاس‏های مختلف هم مورد استفاده قرار گیرد.مقیاس و درجه حسابداری زیست محیطی به منابع،نیازها و اهداف‏ شرکت بستگی دارد.حسابداری زیست محیطی را می‏توان‏ در مقیاس‏ها مختلفی به شرح زیر به کار گرفت:
فرآیندهای تولیدی جداگانه و یا گروهی
سیستم تولیدی
محصول و یا خطوط تولید محصول
تجهیزات تولیدی
مقیاس حسابداری زیست محیطی از چارچوب و دامنه‏ کاربرد آن منتیج می‏شود.اولین سوال در مورد چارچوب و دامنه حسابداری زیست محیطی این است که آیا حسابداری‏ زیست محیطی هزینه‏های سنتی را به اندازه‏ای گسترش‏ می‏دهد تا شامل هزینه‏های مخفی نیز بشوند؟سوال دیگر این‏که آیا شرکت‏ها تنها هزینه‏های زیست محیطی را مورد توجه قرار می‏دهند که به‏طور مستقیم بر سود یا زیان آنها تاثیر می‏گذارد یا این‏که می‏خواهند هزینه‏های زیست محیطی قابل‏ محاسبه و ناشی از عالیت‏های خود(یعنی هزینه‏های‏ زیست محیطی اجتماعی)را نیز شناسایی کنند؟
بنابراین،چارچوب حسابداری زیست محیطی به انواع‏ هزینه‏های زیست محیطی اشاره می‏کند.اگر چارچوب‏ حسابداری زیست محیطی خیلی وسیع باشد،شناسایی و ارزیابی هزینه‏ها به عنوان هزینه‏های زیست محیطی برای‏ شرکت خیلی سخت می‏شود.این موضوع در نمایشگر 3 نشان داده شده است.
چه شرکت‏هایی می‏توانند حسابداری زیست محیطی را اجرا کنند؟
حسابداری زیست محیطی می‏تواند در شرکت‏های بزرگ‏ و کوچک،صنایع مختلف و همچنین در بخش‏های تولیدی و یا خدماتی به کار گرفته شود.حسابداری زیست محیطی را می‏توان در مقیاس‏های بزرگ و یا در مقیاس‏های کوچک‏تر، با روشی منظم و سیستماتیک یا براساس مبانی مورد نیاز به کار گرفت.شکل انتخاب حسابداری زیست محیطی توسط شرکت‏ها،اهداف و دلایل استفاده از آن را منعکس می‏کند.
در هر شرکتی حمایت مدیریت ارشد سازمان برای‏ موفقیت اجرای حسابداری زیست محیطی ضروری است‏ زیرا،حسابداری زیست محیطی ممکن است باعث ایجاد نگاهی تازه به هزینه‏های زیست محیطی،عملکرد و تصمیم‏های شرکت در این زمینه شود.تعهد مدیریت ارشد سازمان در اجرای حسابداری زیست محیطی باعث ایجاد انگیزه و نگرش مثبت در کارکنان برای پذیرش این نوع‏ حسابداری می‏شود.
شرکت‏ها برای اجرای حسابداری زیست محیطی باید تیم‏های عملیاتی شامل طراحان سیستم،شیمی‏دان‏ها مهندسان،مدیران تولید،اپراتورها،کارمنداه،دایره خرید و حسابداران(کسانی که احتمالا قبل از این با یکدیگر همکاری نداشته‏اند)را در کنار یکدیگر به کار گیرند زیرا، حسابداری زیست محیطی،موضوع قابل بحثی صرفا در حوزه حسابداری نیست و نیازمند گردآوری اطلاعاتی از تمام گروه‏های مزبور است.این افراد برای رسیدن به دیدگاه‏ و فهم مشترک در مورد حسابداری زیست محیطی و واقعیت‏ بخشیدن به این دیدگاه،نیازمند گفتگو با یکدیگر هستند.
شرکت‏های دارای سیستم رسمی مدیریت‏ زیست محیطی،ممکن است مایل باشند که به حسابداری‏ محیط زیست نیز رسمیت بخشند زیرا،این موضوع ابزار حمایتی‏ برای گرفتن تصمیم‏های منطقی در این شرکت‏هاست.
در بسیاری از شرکت‏هایی که اجرای سیستم‏های جدید تجاری را شروع کرده و یا در حال تجربه آن هستند، حسابداری زیست محیطی می‏تواند در هریک از روش‏های‏ زیر نقش ایفا کند:
هزینه‏یابی بر مبنای فعالیت
مدیریت بر مبنای فعالیت
مدیریت کیفیت جامع
مدیریت کیفیت جامع یا نگرش زیست محیطی
فرایند مهندسی مجدد و کاهش هزینه‏ها
همه روش‏های مزبور با حسابداری زیست محیطی‏ سازگارند و می‏توانند منبعی برای گردآوری اطلاعات‏ زیست‏محیطی برای گرفتن تصمیم‏های تجاری در این زمینه‏ محسوب شوند.شرکت‏های استفاده‏کننده از این سیستم‏ها ممکن‏ است بخواهند پذیرش صریح حسابداری زیست محیطی را به‏ عنوان بخشی از فعالیت‏های خود مدنظر قرار دهند.
شرکت‏های کوچک می‏توانند سیستم مدیریت‏ زیست محیطی رسمی نداشته باشند و یا از هیچکدام از روش‏های مزبور استفاده نکنند اما،ممکن است حسابداری‏ زیست محیطی موفقی را به اجرا درآورند.در شرکت‏های‏ بزرگ برای استفاده از این نوع حسابداری،تعهد و الزام‏ مدیریت و همچنین درگیر شدن تیم‏های عملیاتی در فرآیند حسابداری زیست محیطی ضروری است.
فرایند تسهیم هزینه در حسابداری زیست محیطی
یکی از مهم‏ترین وظایف حسابداری زیست محیطی‏ جلب توجه مدیران و سهامداران شرکت به هزینه‏های‏ زیست محیطی است.کسانی که ممکن است توانایی و صلاحیت شناسایی راه‏های کاهش و یا اجتناب از این هزینه‏ها را داشته و همزمان کیفیت محیط زیست را هم بهبود ببخشند.
انجام این کار مستلزم خارج کردن بعضی از هزینه‏های‏ زیست محیطی از حساب سربار و تسهیم آنها به حساب‏های‏ مناسب است.شرکت می‏تواند با تخصیص هزینه‏های‏ زیست محیطی به محصولات یا فرآیندهای تولیدی‏ ایجاکننده این هزینه‏ها،موجب شود تا مدیران بخش‏های‏ مختلف و کارگران عملیاتی راه‏های جلوگیری از آلودگی و کاهش هزینه‏های زیست محیطی را شناسایی و سودمندی‏ آنها را افزایش دهند.
در صورت تسهیم نادرست هزینه‏های سربار به‏ محصول،ممکن است سهم بیشتری از این هزینه‏ها داده‏ شود و در حالی که محصول دیگر سهم کمتری ببرد اگرچه‏ نقش آن در ایجاد هزینه‏های سربار بیشتر بوده است در نتیجه این تسهیم نادرست،هزینه‏یابی محصولات به صورت‏ ضعیف انجام شده و می‏تواند قیمت‏گذاری و سودآوری آنها را تحت تاثیر قرار دهد.حالت دیگر این است که می‏تواند برخی از هزینه‏های سربار اصلا در هزینه محصول و قیمت‏ فروش آن منعکس نشود.
در هر دو مورد گفته شده،مدیران اطلاعات صحیح در مورد هزینه‏های تولید محصول را دریافت نمی‏کنند.بنابراین، گزارش‏های داخلی حسابداری محرک‏های کافی برای پیدا کردن راه‏های کاهش این هزینه‏ها فراهم نمی‏کند.
جدا کردن هزینه‏های زیست محیطی(معمولا مخفی)از حساب‏های سربار و تخصیص آنها به محصولات یا فرآیندهای تولیدی محرک این هزینه‏ها،هزینه‏های مزبور را برای مدیران،مهندسان،طراحان تولید و دیگر افراد آشکار می‏سازد و این موضوع برای شرکت خیلی اهمیت دارد زیرا، می‏تواند به مدیران کمک کند تا کاهش هزینه‏های تولیدی و هزینه‏های زیست محیطی را هدف قرار دهند و در این زمینه‏ عملکرد شرکت را بهبود بخشند..
مراحل تسهیم هزینه‏های زیست محیطی به شرح زیر است:
1-تعیین مقیاس و چارچوب مناسب برای این هزینه‏ها.
2-مشخص کردن هزینه‏های زیست محیطی.
3-مشخص کردن مقدار این هزینه‏ها.
4-تسهیم هزینه‏های زیست محیطی به فرآیندها و محصولات محرک هزینه‏های مزبور.
طراحی محصولات یا فرآیندهای تولیدی بر مبنای‏ حسابداری زیست محیطی
طراحی محصول و یا فرآیندهای تولیدی به‏طور قابل‏ ملاحظه‏ای بر هزینه‏ها و عملکرد زیست محیطی شرکت تاثیر می‏گذارد.طراحی فرایند تولید مستلزم ایجاد توازن و هماهنگی بین هزینه‏ها،عملکرد شرکت،عوامل فرهنگی و قانونی و معیارهای زیست محیطی است.
بسیاری از شرکت‏ها با تدوین برنامه‏هایی مانند”طراحی‏ برای محیط”می‏خواهند در مراحل اولیه و هرچه زودتر ملاحظات زیست محیطی را در حساب‏های خود وارد کنند. برای انجام چنین کاری،طراحان و مهندسان تولید به‏ اطلاعات مربوط به هزینه‏ها و عملکرد زیست محیطی گزینه‏های مختلف طراحی محصولات و فرآیندهای تولیدی نیاز دارند.بنابراین،فراهم ساختن‏ اطلاعات مربوط به هزینه‏ها و عملکرد زیست محیطی‏ گزینه‏های مختلف پیش روی شرکت برای طراحان،می‏تواند فرآیند طراحی محصولات و یا فرآیندهای مناسب و سازگار با زیست محیطی را آسان کند.
نتیجه‏گیری
حسابداری زیست محیطی،ابزاری جامع و فراگیر برای‏ وارد کردن ملاحظات زیست محیطی در تصمیم‏گیری‏های‏ تجاری است.وارد کردن هزینه‏های زیست محیطی داخلی‏ در سیستم حسابداری،به شرکت‏ها کمک خواهد کرد تا تصمیماتی اتخاذ نمایند که علاوه بر افزایش سودآوری‏ بلند مدت،عملکرد زیست محیطی را نیز بهبود بخشیده و با معرفی خود به عنوان صنعت سبز به بازار سرمایه،موجبات‏ افزایش ثروت سهامداران را فراهم آورند.
پذیرش این نوع حسابداری می‏تواند شرکت را در وضعیت رقابتی مناسب با سایر شرکت‏ها قرار دهد که تنها حسابداری متداول و مرسوم را به کار می‏برند.
سیستم حسابداری زیست محیطی مبتنی بر اندیشه تحول‏ حسابداری کلاسیک و تکمیل آن است.در این راستا،باید هزینه‏های ناشی از آلودگی و رفع آن به عنوان تابعی از تولید یا خدمات،نیز در کنار سود و هزینه حاصل از خود کالاها و خدمات محاسبه شود.
سیستم مدیریت هزینه‏های زیست محیطی باید روشی‏ برای حسابداری تمام هزینه‏های زیست محیطی داشته باشد و هزینه‏های زیست محیطی اجتماعی و داخلی را با هم به‏ منظور تسهیم هزینه‏ها و طراحی محصولات و فرآیندهای‏ تولیدی و دیگر تصمیم‏های آتی شرکت به کار گیرد.
شرکت‏ها هرچند با مقیاس و چارچوب محدود و کوچک،می‏توانند به‏طور فزاینده‏ای در حسابداری‏ زیست محیطی پیشرفت کنند.شرکت‏ها می‏توانند ابتدا حسابدای زیست محیطی را در مورد آنها دارند و سپس به سمت‏ فعالیت‏هایی حرکت کنند که تعیین درآمد و هزینه‏ زیست محیطی آنها مشکل‏تر است.در جایی که برآورد هزینه‏های زیست محیطی داخلی شرکت مشکل است و یا مدیریت ارشد سازمان در مورد تعیین و ردیابی این هزینه‏ها حمایتی قابل توجه نمی‏کند،شاید بهتر باشد که این هزینه‏ها به صورت کیفی برآورد و ارزیابی شوند.

منابع و ماخذ
1-خوش طینت،محسن،1385″حسابداری زیست محیطی:ابزاری جدید برای فرهنگی پایدار”،حسابدار شماره 172.
2-کاظم‏زاده ارسی،نادر،”حسابداری محیط زیست‏”تدبیر،شماره 135.
نویسنده : سجادی، سید حسین و جلیلی، امیر

3-سایت http://sinahesabdar.blogfa.com

15 - تلگرام

ارسال دیدگاه

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.