تاریخچه عید نوروز
جشن عید نوروز
جشن عید نوروز از قدیمی ترین جشن های ایرانی است که بعضی پژوهشگران پایه گذاران آن را هند و ایرانی ندانسته اند، بلکه با احتمال آن را به اقوام بومی نجد ایران پیش از مهاجرت و آریاییان ، نسبت می دهند . همچنین دو جشن مهرگان و نوروز از راه سومریان به بین النهرین راه یافته و در آنجا دو جشن «ازدواج مقدس» و «اکیتو» را به وجود آورده اند . البته بعدها جشن های «ازدواج مقدس» و «اکیتو»در بین النهرین به صورت جشنی واحد در آغاز سال نو برگزار گردیده ، ولی در نجد ایران کماکان تا دوره اسلامی به صورت دو جشن مستقل بر قرار مانده است . بنابراین سه جشن «نوروز»، «مهرگان» و «سده» بیشتر جزء عیدهای ملی ایرانی قرار می گیرند تا جشن های مذهبی….
جشن معادل واژه«عید» در زبان های ایرانی«جشن» یا«یسن» است. از ریشه YAZ به معنای ستایش، نیایش و پرستش. «ایزد» به معنای ستایش شده و نیایش شده نیز از همین ریشه است. «جشن» کلمه ای ایرانی، مذهبی و بسیار قدیمی است. این واژه که باری گران از معناها و سنت های ویژه ایرانی را در بر دارد ، در اصل عبارت بوده است از برپایی مراسم نیایش و سپاس به مناسبت رخداد یک پیروزی، یک واقعه اجتماعی یا یک معجره آسمانی که سودی برای اجتماع داشته باشد. مردم به هنگام برپایی بزرگداشت گردهم جمع می آمدند و خدای را با مراسم ویژه مذهبی نیایش می کردند، و این نیایش و سپاس همه ساله به عنوان قدرشناسی از موهبتی که از سوی خداوند ارزانی شده بود تکرار می گردید. این مراسم با رقص های مذهبی و سرود و موسیقی نیز همراه بوده است. آن چنان توده هایی از آتش برپا می داشتند و در کنار آن صدها و هزارها اسب و گاو و گوسفند قربانی می کردند. آن گاه سهمی از قربانی به آتش داده می شد و باقیمانده آن میان مستمندان و نیایشگران پخش می گردید و با همین گوشت قربانی سور و مهمانی برگزار می شد. همین جشن ها در دوره های مختلف زندگانی اقوام ایرانی، آغاز سال را اعلام می کردند.
نوروز و فروهر
فروهر یکی از نیروهای غیر مادی در وجود انسان است و نوعی همزاد آدمیان که پیش از آفرینش مادی مردمان در جهان مینوی به وجود می اید و پس از مرگ آدمیان نیز دوباره به جای نخستین خویش باز می گردد. فروردین ماه به فروشی ها و یا فـَرَوَهرها تعلق دارد. جشن نوروز نیز نمادی از سالگرد بیداری طبیعت از خواب زمستانی است که به رستاخیز و حیات منتهی می شود. در عقاید قدیمی تر ، ایرانیان تنها قهرمانان را دارای فروهر می دانستند، اما بعدها پرهیزگاران نیز از این موهبت بهره مند می شوند. آنان سالی یکبار برای دیدار بازماندگانشان به خانه های خویش می روند و ورود آنان با برکت همراه خواهد شد ، آن زمان که خانه را پاکیزه و درخشنده ببینند. ولی چنانچه آن را آشفته در هم و پاکیزه نشده بیابند برکت برای آن نخواسته ، آن را رها می کنند. حضور فروهرها از طلیعه فروردین و نوروز آغاز می شود و تا دهم فروردین و به روایتی تا نوزدهم آن ادامه می یابد از این جهت مراسم آتش افروزی بر بالای بام ها انجام می پذیرفته تا راه خانه ها را به فروهرها نشان دهند.
نوروز کوچک و نوروز بزرگ
واژه عید نوروز در فرهنگ ایرانی شامل دو روز می شد. یکی روز اول فروردین، که خورشید به برج حمل می رسد و آن را نوروز کوچک یا «عامه» می گویند ، دیگری نوروز بزرگ یا «نوروز خاصه» است که روز خرداد از ماه فروردین است. گفته اند : نوروز سالروز آفرینش جهان و انسان است و نوروز بزرگ روزی است که در آن جمشید بر تخت نشست و خاصان را خواست و رسم های خوب و نیکو بر جا گذاشت، و گفت:خدای تعالی شما را خلق کرده است. باید که به آب های تمیز و پاکیزه تن را بشویید و غسل دهید و به خداوند سجده کرده و او را شکر کنید و هر سال در این روز این کار را انجام دهید .
نوروز و آب
همه نیکی ها چون از ابرکران «عالم اعلی» به دنیا می رسند، به خرداد روز آید. باشد که همه روز آید، اما آن روز بیش آید. پیداست اگر آن روز بر تن جامه ای خوب و نیکو بدارند. و بوی خوش بویند و مروای نیک تفأ ل کنند ، آن سال خوبی های زیادی به آنها می رسد و بدی ها را از ایشان دور می کند. از آنجا که عید نوروز در آغاز فصل بارش باران های بهاری قرار دارد می توان ردپای اردویسور اناهید را نیز در آن پیدا کرد. اردویسور اناهید الهه آب است. او به فرمان اورمزد از آسمان باران، برف و تگرگ را فرو می باراند. ایرانیان به این دلیل در عید نوروز غسل می کنند که این روز به الهه آب تعلق دارد. از این رو، مردم در این روز هنگام سپیده دم از خواب بلند می شوند و با آب قنات و حوض خود را می شویند و گاهی نیز آب جاری بر خود از راه تبرک و دفع آفات می ریزند. و در این روز مردم به یکدیگر آب می پاشند و درباره سبب این کار بعضی گفته اند دلیل آن است که در کشور ایران دیرگاهی باران نبارید و سپس ناگهان سخت ببارید و مردم به آن باران تبرک جستند و از آن آب به یکدیگر پاشیدند و این کار همچنان در ایران مرسوم بماند.
نوروز پیروز
همچنین نوروز نمادی است از پیروزی نیکی بر بدی. به همین دلیل آیین نیایش رپیثون در نوروز برگزار می شود. «رپیثون» سرور گرمای نیمروز و ماه های تابستان است . با یورش دیو زمستان به زمین رپیثون به زیر زمین فرو می رود تا با گرم نگهداشتن آب های زیرزمینی ، گیاهان و ریشه درختان را از مرگ نجات دهد . بازگشت سالانه او در بهار نمادی است از پیروزی نهایی خیر بر شر، به همین مناسبت جشن و نیایشی مخصوص در مراسم نوروزی به ایزد مذکور تعلق داشته است.
نوروز و سلیمان
در روایات ایرانی آمده است که چون سلیمان بن داوود ، انگشتر خود را گم کرد پادشاهی خود را از دست داد . اما پس از چهل روز بار دیگر انگشتر خود را پیدا کرد و پادشاهی و فرماندهی خود را پس گرفت و مرغان به دور او گرد آمدند ، و ایرانیان گفتند: نوروز آمد.
نوروز روز دین و روز پادشاهی
در ماه فروردین ، روز خرداد ، فریدون جهان را اینگونه تقسیم کرد : روم را به«سلم»، ترکستان را به «تور» و ایرانشهر را به«ایرج» داد ، کیخسرو و سیاوشان را به لهراسب سپرد، زردشت دین مزدیسنان را از اورمزد پذیرفت و کی گشتاسپ شاه دین را از زردشت و در این روز پشوتن رواج دین خواهد کرد. و نیز روایت شده است که کوروش پس از پیروزی بر بابل، پسر خود کمبوجیه را در جشن نوروز گموک بابلی به عنوان پادشاه بین النهرین معرفی کرد.
منابع
http://namnak.com
http://www.beytoote.com
مقاله هایی در مورد عید نوروز
ایرانی دیتا