راه های پیشگیری از بیماریهای قلبی و عروقی

راه های پیشگیری از بیماریهای قلبی و عروقی

پیشگیری از بیماری های قلبی و عروقی یکی از نکات آموزشی پزشکی پرکاربرد برای مردم است . چون یکی از عوامل مهم مرگ و میر در کشور ، بیماری های قلب و عروق است که منجر به سکته قلبی می شود . سيستم قلبي و عروقي شامل مجموعة قلب ، خون و رگهاست. وظيفة مهم و اصلي قلب دريافت خون فاقد اكسيژن از بافتها و تحويل و انتقال خون اكسيژن‌دار به آنهاست. وظيفة رگها نيز حمل خون در سيستم قلبي عروقي مي‌باشد . خون چند وظيفة حیاتی و مهم به عهده دارد كه مهمترين آن حمل اكسيژن و دي‌اكسيد‌كربن توسط گلبولهاي قرمز است. بافتهاي بدن براي ادامة حيات خود به دو ماده نياز دارند: غذا و اكسيژن. با مصرف آنها مواد زايدي توليد مي‌شود، مانند اوره و دي‌اكسيد‌كربن. كار سيستم قلبي‌عروقي اين است كه غذا را از روده‌ها و اكسيژن را از ريه‌ها گرفته، آنها را به تمام بافتهاي بدن برساند و همچنين پس‌ماندة مصرف آنها را از تمامی بافتهاي بدن جمع‌آوري كرده و به كليه‌ها و ريه‌ها منتقل كند تا دفع شوند.

به چه دلیل بيماريهاي قلبي عروقي مهم هستند؟
بيماريهاي قلبي عروقي يكي از دلایل عمده مرگ و مير در سطح جهان بوده و به عنوان اولين عامل مرگ يك سوم كل مرگ و ميرها در جهان می باشد . روند بيماريهاي قلبي عروقي از دوران كودكي آغاز شده و ممكن است تا چندين دهه بدون علامت باشد . پيشگيري از بیماریهای قلبی و عروقی يكي از اهداف مهم نظام بهداشتي درماني كشور مي‌باشد. بيماريهاي قلبي عروقي شايعترين عامل مرگ و مير و مهمترين عامل از كارافتادگي در كشور ما مي‌باشد . علاوه بر آن هزينه هنگفتي را بر نظام بهداشتي و درماني تحميل مي‌كنند. با اين همه بيماريهاي قلبي عروقي از قابل پيشگيري‌ترين بيماريهاي غيرواگير بشمار مي‌روند و بهترين راه پيشگيري از اين بيماريها نيز تغيير و اصلاح رفتارهاي خطرآفرين است كه فرد را درمقابل اين بيماريها آسيب‌پذير مي‌نمايد.
در ابتداي قرن بيستم يعني حدود صد و ده سال قبل فقط ده درصد كل موارد مرگ بخاطر بيماريهاي قلبي عروقي اتفاق مي‌افتاد. اما با توسعه جوامع بشري و كنترل بيماريهاي واگير و در نتيجه افزايش طول عمر مردم دنيا، بيماريهاي مزمن و در راس آنها بيماريهاي قلبي عروقي شيوع بيشتري پيدا كردند. بطوري كه در انتهاي قرن بيستم ميزان مرگ و مير ناشي از بيماريهاي قلبي عروقي به بيش از 25% درصد رسيد و پيش بيني مي‌شود كه تا سال 2025 مرگ و مير ناشي از بيماريهاي قلبي عروقي به بيش از 35 تا 60% كل علل مرگ‌ها برسد. امكان ايجاد بيماريهاي قلبي عروقي بعد از سن 40 سالگي در مردان 49% و در زنان 39% است.

پراكندگي بيماريهاي قلبي عروقي در ايران
در ايران 38% كل مرگ‌ها ناشي از بيماريهاي قلبي عروقي است. مهم‌ترين گروه بيماريهاي قلبي عروقي بيماريهاي عروق كرونر قلب (عروق خون رساننده قلب) و عوارض ناشي از آن است.

پديده سختي عروقي ( آترواسكلروزيس )
در اثر رسوب چربي‌ها در جدار عروق ، پديدة سختي عروقي يا آترواسكلروز بوجود مي‌آيد. آترواسكلروز شايعترين علت مرگ ومیر در بيشتر كشور‌هاي جهان و مهمترين علت از كارافتادگي است. آترواسكلروز پيشرفته باعث بروز سكتة قلبي و عوارض متعاقب آن خواهد شد. با وجود پيشرفتهاي وسيع تشخيصي و درماني هنوز يك‌سوم بيماراني كه دچار سكته‌هاي قلبي مي‌شوند فوت مي‌كنند كه نيمي از آنها در عرض يك ساعت اول سكتة قلبي و قبل از رسيدن به بيمارستان فوت مي‌كنند و دو‌سوم آنها كه زنده مي‌مانند هرگز بهبود كامل نخواهند يافت و به زندگي عادي باز نمي‌گردند. مرگ ناگهاني قلبي نيز يكي ديگر از تظاهرات شايع بيماريهاي عروقي قلب مي‌باشد. علاوه بر اين بيماريهاي قلبي عروقي هزينه‌هاي هنگفتي را بر نظام‌هاي بهداشتي درماني كشورها تحميل مي‌كنند.
بررسي‌هاي موجود حاكي از اين هستند كه در كشورهاي شرق مديترانه و خاورميانه از جمله كشور ما نيز بيماريهاي قلبي‌عروقي يك مشكل عمدة بهداشتي و اجتماعي بشمار مي‌رود كه ابعاد آن بسرعت در حال افزايش است. دگرگوني‌هاي سريع اقتصادي و اجتماعي دهه‌هاي اخير در بسياري از كشورهاي اين منطقه سبب شده است كه شيوع عوامل خطر بيماريهاي قلبي‌عروقي افزايش قابل ملاحظه‌اي داشته باشد، زيرا ميزان كالري مصرفي روزانه و مصرف چربي‌هاي اشباع شده افزايش يافته است.

در شرایط کنونی بيماريهاي قلبي عروقي يك معضل مهم بهداشتي و اجتماعي به شمار می آید كه ابعاد آن بسرعت در حال گسترش است. دگرگوني‌هاي سريع اقتصادي و اجتماعي دهه‌هاي اخير سبب شده است كه شيوع عوامل خطر اين بيماريها افزايش قابل ملاحظه‌اي داشته باشد. عوامل خطر عبارتند از مجموعة عادات يا ويژگي‌هايي كه رابطة مستقيم و تنگاتنگي با بروز بيماري‌ها دارند.
• عوامل خطر بيماريهاي قلبي عروقي سه دسته می باشد :
1) عوامل خطر غير قابل تعديل
2) عوامل خطر رفتاري
3) عوامل خطر فيزيولوژيك

1) عوامل خطر غير قابل تعديل
عوامل خطر غير قابل تعديل عواملي هستند كه غير قابل تغيير و مداخله هستند. اين عوامل همراه فرد هستند و فرد و جامعه نمي‌توانند براي تغيير در آن دخالتي بكنند. اين عوامل به شرح زیر است :
– سن
– جنس
– وجود سابقه خانوادگي بيماريهاي قلبي عروقي زودرس
– نژاد
هر چقدر سن بالاتر رود احتمال ظهور بيماريهاي قلبي عروقي بيشتر مي‌شود . بطوري كه احتمال ايجاد بيماريهاي قلبي عروقي بعد از سن 40 سالگي در مردان 49% و در زنان 39% است. همچنين مردان بيشتر از زنان در معرض خطر بيماريهاي قلبي عروقي هستند. در كساني كه سابقه خانوادگي بيماريهاي قلبي عروقي بخصوص در سنين پايين‌تر را دارند احتمال بروز اين بيماريها بيشتر است. همچنين اثبات شده است كه ظهور بيماريهاي قلبي عروقي به نژاد هم بستگي دارد و در مناطق خاص جغرافيايي و يا در بعضي نژادهاي خاص شيوع اين بيماريها بالاست.

2) عوامل خطر رفتاري

• سيگار و دخانيات
مطالعات صورت گرفته اثبات كرده است كه استعمال 20 نخ سيگار در روز احتمال بروز بيماريهاي قلبي عروقي را 2 تا 3 برابر بيشتر مي‌كند. افراد سيگاري 70% بيشتر از افراد غير سيگاري در معرض خطر بيماريهاي قلبي عروقي هستند. مصرف سيگار آثار مخربي بر جدار عروق دارد كه مي‌تواند جريان خون عروق قلب را مختل كرده و همچنين باعث انقباض عروق قلبي ‌شود. با مصرف سيگار سطح كلسترول مضر خون بالا ميرود. همچنين سيگار احتمال ايجاد لخته و به دنبال آن حوادث قلبي‌عروقي را بطور قابل ملاحظه‌اي افزايش مي‌دهد. سيگار مرگ و مير حوادث قلبي‌عروقي را تا 50% افزايش مي‌دهد.
با اين حال سيگار قابل پيشگيري‌ترين عامل خطر بشمار مي‌رود و با قطع مصرف سيگار خطر بروز بيماريهاي قلبي عروقي كاهش مي‌يابد، بطوريكه اين خطر در ظرف سه سال پس از ترك سيگار به حد نزديك افراد غير سيگاري مي‌رسد. در افراد سيگاري مبتلا به تنگي عروق قلب، اثر قطع مصرف سيگار معادل جراحي عروق قلب تخمين زده شده است.

• رژيم غذايي ناسالم
رژيم غذايي ناسالم يعني رژيم غذايي حاوي چربي اشباع شده و كلسترول زياد، مصرف زياد نمك و مصرف زياد كالري و همچنين مصرف الكل كه اين گونه رژيم غذايي نامناسب نقش مهمي در بروز بيماريهاي قلبي عروقي دارند. رژيم غذايي ناسالم باعث ايجاد تشديد عوامل خطري مثل چاقي، افزايش چربي خون و افزايش فشارخون مي‌شود. مصرف منظم سبزيجات و ميوه كه حاوي سلولز و آنتي اكسيدانها هستند موجب محافظت فرد در برابر بيماريهاي قلبي عروقي مي‌شود.
مصرف بیش ار حد چربي‌ها، غذاهاي سرخ كردني، مواد قندي و نشاسته‌اي مانند انواع شيريني‌ها، نوشابه‌هاي گازدار، مربا، برنج، چيپس، پفك، سوسيس، كالباس، همبرگر، كله پاچه، انواع سس‌ها و غذاهاي حاضري كه سرشار از چربي و كالري و نمك هستند باعث افزايش چربي و كلسترول خون مي‌شوند. كلسترول نقش بارزي در فرآيند ايجاد سختي عروق و به دنبال آن بروز بيماريهاي قلبي عروقي به عهده دارد. مصرف چربي‌هاي اشباع‌شده حتي در كساني كه سطح كلسترول طبيعي دارند نيز يك عامل خطر مهم بيماريهاي عروقي قلب بشمار مي‌رود. هر 1% كاهش كلسترول مي‌تواند 2 تا 5% از خطر بيماريهاي قلبي‌عروقي بكاهد.

• زندگي كم تحرك و عدم وجود فعاليت فيزيكي مناسب
يكي از پيامدهاي پيشرفت تكنولوژي كاهش فعاليت بدني است. در كساني كه فعاليت فيزيكي مناسبي ندارند احتمالاً ابتلا به بيماريهاي قلبي عروقي 2 برابر بيشتر است. در افراد كم تحرك شيوع اختلالات چربي خون و فشار خون بالاست. بطوريكه عدم تحرك خطر بروز بيماري فشارخون بالا را 30 تا 50% افزايش مي‌دهد. همچنين اين افراد مستعد اختلالات قند خون نيز مي‌باشند. همچنين فعاليت فيزيكي كافي در كنار تغذيه صحيح و تناسب وزن بدن مي‌تواند از بروز يك سوم سرطان‌ها پيشگيري نمايد. عدم تحرك كافي خطر ابتلا به چاقي را تا دو برابر افزايش مي‌دهد.
فعاليت فيزيكي مناسب و استاندارد باعث كاهش ريسك بروز بيماريهاي قلبي عروقي مي‌شود. ورزش‌هاي مناسب كه باعث پيشگيري از بيماريهاي قلبي عروقي مي‌شوند عبارتند از دوچرخه‌سواري، كوهنوردي و پياده‌روي. بعضي از فوايد تحرك جسماني عبارتند از :
– احتمال ترك موفقيت آميز سيگار در كساني كه فعاليت بدني منظم دارند بيشتر است.
– با فعاليت مناسب بدني ، چربي‌هاي مضر خون كه از مهمترين عوامل تنگي عروق قلب هستند كاهش مي‌يابند.
– تحرك كافي مي‌تواند چربي‌هاي مفيد خون را كه اثر محافظت‌كننده بر قلب دارند را افزايش دهد.
– فعاليت مناسب مستمر، فشارخون بالا را كاهش مي‌دهد.
– احتمال اختلالات قند خون و ديابت در افرادي كه وزن مناسب دارند كمتر است. فعاليت فيزيكي مي‌تواند نياز به انسولين در افراد ديابتي را كاهش دهد.
– تحرك جسماني مناسب در فرد مقاومت بيشتري در برابر استرس و اضطراب ايجاد مي‌كند و باعث کاهش افسردگی شده و اعتماد به نفس را زياد مي‌كند.

3) عوامل خطر فيزيولوژيك

• بيماري فشارخون بالا
فشارخون بالا يكي از مهمترين عوامل خطر بروز بيماري‌هاي قلبي‌عروقي و شايعترين عامل بروز بيماري‌هاي قلبي عروقي، نارسايي قلبي و سكتة مغزي در بسياري از كشورها است. مطالعات متعددي نشان داده‌اند كه رابطة مستقيم مهمي بين سطح فشارخون و بروز بيماريهاي قلبي‌عروقي، حتي در سطوحي از فشارخون كه در حال حاضر طبيعي تلقي مي‌شوند، وجود دارد. فشارخون بالا باعث اعمال فشار بر روي جدار عروق شده و تغييرات جبران‌ناپذيري را ايجاد مي‌كند. همچنين فشارخون بالا، بار كاري زيادي را بر قلب تحميل مي‌كند.
فشار خون طبيعي فشارخوني است كه در آن فشارخون سيستولي كمتر از mmHg 120 و فشار خون دياستولي كمتر از mmHg 90 است.
بر اساس تعريف استاندارد ، فشارخون سيستولي بالاتر از mmHg 140 و فشار خون دياستولي بالاتر از mmHg 90 بعنوان فشارخون بالا در نظر گرفته مي‌شود.
چنانچه فشارخون سيستولي mmHg 139- 120 و فشار خون دياستولي mmHg 89- 80 باشد، فشارخون پره هايپرتانسيون (پيش فشارخون بالا) در نظر گرفته مي‌شود. اين افراد در صورت عدم مراقبت و عدم تعديل عوامل خطر رفتاري و فيزيولوژيك مستعد افزايش فشارخون بالا خواهند بود.
به ازاي هر 10 ميلي متر جيوه افزايش ميانگين فشارخون سيستولي در جامعه خطر بيماري‌هاي قلبي عروقي دو برابر مي‌شود. بعضي از عوامل خطر، بيماريهاي قلبي عروقي را در مبتلايان به افزايش فشارخون زياد مي‌كنند. اين عوامل خطر عبارتند از سن بالاي 60 سال، ديابت، مصرف دخانيات، اختلالات چربي خون، سابقه خانوادگي بيماري‌هاي قلبي عروقي زودرس، جنس مذكر و سنين يائسگي در خانم‌ها.

• بيماري ديابت ( مرض قند )
شواهد محكمي وجود دارند كه ثابت مي‌كنند ديابت چه نوع وابسته به انسولين و چه غير وابسته به انسولين ، عامل خطر اصلي و مهمي براي بروز انواع بيماريهاي قلبي‌عروقي به ويژه تسريع روند آترواسكلروز است. در بيماران ديابتي طيف وسيعي از اختلالات چربي خون وجود دارد. همچنين شيوع چاقي در ديابتي‌ها بيشتر است. چاقي مي‌تواند موجب بروز ديابت شود و همراه با افزايش فشارخون بالا، افزايش چربي خون و كاهش HDL است. ديابت يك اثر مخرب بر روي عروق مغزي دارد كه موجب تخريب عروق مي‌شود. شيوع فشارخون بالا در افراد ديابتي دو برابر افراد غيرديابتي است. 30 تا 75% عوارض ديابت ناشي از فشارخون بالا هستند. به همين نسبت نيز شيوع نارسايي كليه دراين بيماران بالاست. جميع اين اختلالات دست به دست هم داده و ديابت را به عنوان يكي از اصلي‌ترين عوامل خطرساز بيماري‌هاي قلبي‌عروقي تبديل كرده‌اند.

• چاقي و افزايش وزن
شيوع چاقي در جهان رو به افزايش است. افزايش وزن رابطة مستقيمي با افزايش شيوع بيماري‌هاي قلبي‌عروقي دارد. افراد چاق همچنين مستعد بيماري فشارخون بالا، افزايش چربي‌هاي خون و اختلالات قند خون هستند كه جميع اين اختلالات خود از عوامل خطرساز بيماريهاي قلبي‌ عروقي بشمار مي‌روند.
مرگ و مير در افراد چاق 25 تا 75% بيشتر از افراد معمولي مي‌باشد. بيماريهايي كه در افراد چاق شيوع بيشتري دارند عبارتند از افزايش فشارخون، بيماري كرونر قلب، افزايش چربي هاي خون، اختلالات قند خون و ديابت، واريس، سنگهاي صفراوي، كبد چرب، آرتروز مفاصل، نقرس، سرطانهاي پستان و روده.

• افزايش چربي خون
ارتباط بين سطح كلسترول و تري گليسيريد بالاي خون و كاهش HDL با بيماريهاي قلبي عروقي كاملاً اثبات شده است. ميزان كلسترول سرم در كشورهاي در حال توسعه رو به افزايش است. اين تغييرات بدليل مصرف بيشتر چربي در وعده‌هاي غذايي و كم بودن فعاليت‌ها و عادات غذايي است. ساير عوامل خطر مثل رژيم غذايي و چاقي در بروز آن نقش دارند. 10% افزايش كلسرول سرم خطر بيماريهاي قلبي عروقي را حدود 20 تا 30% افزايش مي‌دهد. توصيه اول درماني كنترل افزايش چربي خون، كاهش وزن است. رعايت رژيم غذايي مناسب، ورزش و در نهايت داروهاي كم كننده چربي قدم‌هاي بعدي درمان هستند.

آترواسكلروز پديده‌اي است كه از كودكي شروع مي‌شود و ممكن است تا چندين دهه بدون علامت باشد. ولي با شناسايي عوامل خطرزا، مي‌توان با اتخاذ راهكارهايي مناسب از شيوع بيماريهاي قلبي عروقي كاست. با وجود بار عظيم بهداشتي، اجتماعي و اقتصادي، بيماري‌هاي قلبي و عروقي قابل پيشگيري‌ترين بيماري‌هاي غيرواگير (مزمن) انسان بشمار مي‌روند. از اين رو، پيشگيري مي‌بايد يكي از اهداف مهم نظام‌هاي بهداشتي و درماني همة كشورها قرار گيرد.
سيگار قابل پيشگيري‌ترين عامل خطر بشمار مي‌رود و در واقع بررسي‌هاي متعدد نشان مي‌دهند كه قطع سيگار كم‌خرج‌ترين راه براي پيشگيري از بيماري‌هاي قلبي است. مطالعات نشان داد‌ه است كه با قطع سيگار، خطر بيماري‌هاي قلبي عروقي بسرعت كاهش مي‌يابد، به طوري كه در ظرف حدود 3 سال به حدي نزديك به افراد غير سيگاري مي‌رسد. در افراد سيگاري مبتلا به تنگي عروق قلبي، اثر قطع سيگار معادل جراحي عروق قلب تخمين زده شده است. روش‌هاي مختلفي براي كمك به ترك سيگار وجود دارند، اما بررسي‌ها نشان داده‌اند كه مهمترين عامل در ترك سيگار، تاكيد جدي و مكرر پزشك بر قطع مصرف سيگار است.
با توجه به نقش مركزي كلسترول در بروز آترواسكلروز، اختلال چربي‌هاي خون هدف عمده‌اي براي پيشگيري از بيماري‌هاي قلبي بشمار مي‌رود. مطالعه‌هاي متعدد نقش مؤثر و قوي كاهش چربي‌هاي خون را در كاهش خطر قلبي و كل مرگ و مير نشان داده‌اند. امروزه حتي تاثير مفيد كاهش كلسترول در افراد سالمي كه كلسترول آنها در سطح طبيعي است، به اثبات رسيده است.
دلايل كافي وجود دارد كه كنترل فشارخون بالا مي‌تواند خطر بروز بيماري‌هاي عروقي قلب، سكتة مغزي و نارسايي قلبي را كاهش دهد. افراد مبتلا به فشارخون بالا بايستي بطور مرتب و روزانه فشارخون خود را كنترل نمايند و از قطع مصرف خودسرانه داروهاي تجويزي پرهيز نمايند.
مواد غذايي زير از بروز بيماريهاي قلبي عروقي جلوگيري مي‌كنند:
غذاهاي دريايي، ميوه‌ها و سبزيجات (5 وعده در روز)، آجيل، غذاهاي سلولزي، سير، پياز، روغن زيتون و غذاهاي حاوي ويتامين‌هاي C و E و بتاكاروتن. ماهي حاوي مقادير زيادي چربي امگا-3 است كه موجب كاهش احتمال ابتلا به بيماريهاي قلبي مي‌شود. توصيه مي‌شود حداقل هفته اي 2 تا 3 بار ماهي مصرف شود. مصرف زياد كره، خامه، شير پر چرب، سس مايونز، بستني، نمك و شيريني‌ها موجب افزايش بيماريهاي قلبي عروقي مي‌شود. تعديل رژيم غذايي كودكان و كاهش دريافت كالري بيمورد توسط آنها از طريق تنقلات گام مهمي در اصلاح رژيم غذايي كودكان است.
بيش از 50 مطالعه نشان داده‌اند كه فعاليت بدني چه در طي كار و چه در زمان فراغت خطر بيماري‌هاي قلبي عروقي را كاهش مي‌‌دهد. فعاليت بدني مناسب آثار مفيد خود را به احتمال زياد از چند طريق، چه مستقيم و چه غير مستقيم، اعمال مي‌كند. جريان خون عروق قلبي بهبود مي‌يابد، كلسترول مضر و تري‌گليسيريد‌ پايين مي‌آيد و سطح كلسترول مفيد خون بالا مي‌رود. (‌كلسترول مضر خون LDL نام دارد كه افزايش آن در خون با افزايش ريسك بروز بيماري عروق قلبي همراه است. كلسترول مفيد خون HDL نام دارد كه در برابر بيماري‌هاي عروق قلبي اثر محافظتي اعمال مي‌كند.‌) با انجام ورزش فشارخون كاهش مي‌يابد، تجمع پلاكت‌ها كم مي‌شود و ساير عوامل انعقادي خون نيز تعديل مي‌شوند. همچنين ورزش باعث بهبود عملكرد انسولين و كاهش نياز به مقادير بالاي داروهاي ضدديابت در بيماران ديابتي مي‌گردد. حداقل ميزان فعاليت كه براي كاهش خطر بيماري‌هاي عروقي قلب توصيه مي‌شود، فعاليت بدني با شدت متوسط به مدت دست‌كم 30 دقيقه و حداقل سه روز در هفته است، اما فعاليت بدني بيشتر مفيدتر است و توصيه مي‌شود كه هر روز به مدت 30 دقيقه انجام شود. ورزش و فعاليت بدني بصورت گروهي و دستجمعي بهترين نوع ورزش و فعاليت بدني است.
دلايل زیادی در دست است كه كاهش وزن مي‌تواند در تنظيم فشارخون مفيد باشد، كلسترول مضر خون را پايين بياورد، كلسترول مفيد خون را افزايش دهد و به اصلاح سوخت و ساز قند خون (گلوكز) كمك كند. افراد داراي اضافه وزن و چاق جهت شروع به كاهش وزن حتماَ با پزشك و متخصص تغذيه مشورت نمايند و از اجراي برنامه‌هاي غيراصولي و خودسرانه كاهش وزن كه موجب بروز لطمات جبران ناپذيري مي‌گردد خودداري نمايند. مطلوب‌ترين ميزان كاهش وزن حدود نيم تا يك كيلو در هفته است. برنامه‌هاي پيشگيري از چاقي بايد در سنين كودكي و در زير 12 سالگي شروع شود. افرادي كه چاق بوده‌اند و هم اكنون وزن طبيعي دارند در معرض خطر بروز مجدد چاقي هستند و بايد بصورت مرتب تحت مراقبت باشند.
عوامل اصلي و مهم كنترل ديابت رعايت رژيم غذايي مناسب و ورزش است كه می تواند در كاهش وزن در اين بيماران مفید باشد . دربيماران ديابتي انواع اختلالات چربي وجود دارد. كنترل دقيق قند خون مي‌تواند خطر بروز بيماريهاي شبكيه، بيماري‌هاي اعصاب محيطي و مركزي و بيماري‌هاي كليوي را كه در بيماران ديابتي كنترل نشده به فور وجود دارد كاهش دهد و به اصلاح اختلالات چربي‌هاي خون در اين بيماران كمك كند. بيماران ديابتي بايستي بطور مرتب توسط پزشك معالجشان ويزيت شده و از قطع مصرف خودسرانه داروهاي تجويزي پرهيز نمايند.

منابع :

1) پيشگيري از بيماري‌هاي قلبي عروقي ( انتشارات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي)

2) اصول پيشگيري و مراقبت بيماري‌ها – نظام مراقبت بيماري‌هاي غيرواگير ( انتشارات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي – معاونت سلامت)

3) اپيدميولوژي و كنترل بيماريهاي شايع در ايران – دكتر فريدون عزيزي و همكاران – ويراست دوم