چگونگی محاسبه نرخ تورم و معرفی انواع نرخ تورم

چگونگی محاسبه نرخ تورم و معرفی انواع نرخ تورم

تورم یکی از شاخص های مهم اقتصادی است که نشان دهنده ثبات اقتصادی و رفاه مردم در یک کشور است. مسؤولیت اندازه گیری نرخ تورم به عهده بانک مرکزی است. این پست به مطالبی جالب و خواندنی در مورد چگونگی اندازه گیری نرخ تورم، کالاهای مؤثر در نرخ تورم، معرفی شاخص های مورد استفاده در نرخ تورم و انواع نرخ تورم برای دانشجویان به ویژه دانشجویان رشته اقتصاد، حسابداری … و همچنین برای تمامی افراد اختصاص یافت. برای این منظور ادامه مطلب را بخوانید.

تورم چیست ؟

تعریف تورم از نظر علم اقتصاد عبارت از افزایش بی رویه و مداوم سطح قیمت هاست. یکی از نظریه های اصلی علت تورم را نابرابری عرضه و تقاضای کل در جامعه می داند.این فزونی تقاضا بر عرضه به صورت افزایش قیمت ها بروز می کند.

طبق آخرین بازنگری تعداد کالاهای مشمول نرخ تورم 359 کالا و خدمت است که 272 قلم کالا و 87 قلم خدمت با توجه به اهمیت آنها و در 72 شهر منتخب انتخاب می شوند و هرکدام ضریب جداگانه ای با توجه به میزان مصرف آنها در بین خانوارهای شهری دارند. البته میزان مصرف کل آنها در بین خانوارهای شهری 85 درصد است. از این میان 100 قلم شامل خوراکی ها و آشامیدنی ها . 259 قلم شامل غیرخوراکی ها و خدمات هستند.

این 359 قلم کالا و خدمت در 12 گروه طبقه بندی می شوند. این دوازده گروه عبارتند از :

1.‌ خوراکی‌ها و‌ آشامیدنی‌ها
2. دخانیات
3. پوشاک و کفش
4. مسکن، آب، برق، گاز و سایر سوخت‌ها
5. اثاث، لوازم و خدمات مورد استفاده در خانه
6. بهداشت و درمان
7. حمل‌ونقل
8. ارتباطات
9. تفریح و امور فرهنگی
10. تحصیل
11. رستوران و هتل
12. کالاها و خدمات متفرقه
این دوازده گروه نیز به زیر‌گروه‌هایی تقسیم می‌شوند که هر یک از زیرگروه‌ها به تنهایی شامل چندین کالا یا خدمت با خصوصیات مشابه براساس طبقه‌بندی هستند. به‌طور مثال گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها شامل گروه‌های مختلفی از کالاها است که عمد‌ه‌ترین آنها به شرح ذیل هستند:
1. غلات و نان
2.‌گوشت
3. لبنیات و تخم پرندگان
4. میوه‌های تازه
5. سبزی‌های تازه

انواع نرخ تورم

تورم نقطه ای (نرخ تورم نقطه به نقطه) : این نرخ ، تورم یک ماه خاص را با همان ماه در سال قبل می سنجد. مثلاً تورم خردادماه 94 در مقایسه با خردادماه93

تورم سالانه ( تورم 12 ماهه ) : این نرخ، تورم کل سال مورد نظر را در مقایسه با سال قبل می سنجد. این نرخ تورم واقعی تر است و مبنای بهتری برای ارزیابی عملکرد دولت در زمینه کنترل سطح قیمت هاست.

 اما بحث بسیار مهم  اندازه گیری نرخ تورم با استفاده از فرمول های تورم و شاخص هاست. اول شاخص قیمت را با استفاده از یکی از شاخص های زیر به دست آورده و سپس شاخص قیمت مورد نظر را با شاخص قیمت سال قبل مقایسه کرده و نرخ تورم به دست می آید.

فرمول محاسه نرخ تورم در سال 94:           100 *( شاخص سال 93 /( شاخص سال 93 – شاخص سال 94))

انواع شاخص عمومی قیمت ها

شاخص عمومی قیمت ها عددی است برای مقایسه سطح عمومی قیمت ها در سال های مورد نظر نسبت به سال پایه. در سال 94 سال پایه سال 1390 انتخاب شد.

1- شاخص پاشه : در این روش به این گونه عمل می شود که ارزش سبد مصرفی سال جاری به ‌قیمت سال جاری تقسیم بر ارزش سبد مصرفی سال جاری به قیمت سال پایه و سپس در عدد 100 ضرب شود. در این‌جا مقادیر، رابر است با :

2 – شاخص لاسپیرز : در این روش باید ارزش سبد مصرفی سال پایه به‌قیمت جاری، بر ارزش سبد مصرفی سال پایه تقسیم و سپس در عدد 100 ضرب شود. در این حالت تغییر قیمتها نسبت به سال پایه بررسی می‌شود؛ فرمول شاخصقیمت لاسپیرز به این صورت است  :

در حال حاضر در سطح بین المللی از شاخص لاسپیرز استفاده می شود .

3 – شاخص فیشر : در این روش بر خلاف دو روش قبل که کمیّت‌ها در سال‌های پایه و جاری در نظر گرفته می‌شد، میانگین هندسی شاخص‌های لاسپیرز و پاشه را محاسبه می‌کند. فرمول ریاضی شاخص قیمتی فیشر به‌صورت زیر است :

جمع آوری و گردآوری کننده : ابوالحسن شاهمردانی فیروزجاه کارشناس ارشد حسابداری

منابع

کتاب اقتصاد سال دوم دبیرستان رشته علوم انسانی

اقتصاد خرد سالواتوره

اقتصاد کلان